ViP | Van pionieren naar precisie
15 oktober 2025
Fertigatie in de akkerbouw
Fertigatie – het toedienen van meststoffen via irrigatiewater – is in de tuinbouw al decennialang de norm. Ook in de fruitteelt wordt deze techniek al geruime tijd toegepast. In de akkerbouw daarentegen is het een relatief jonge techniek, maar die achterstand blijkt juist een voordeel. “We konden vanaf nul een systeem opbouwen zoals we het wilden hebben,” vertelt meststoffenspecialist Mikey Akkermans, teamleider akkerbouw bij Van Iperen. Samen met collega Eric Watzeels, bemestingsspecialist en teamleider tuinbouw, blikt hij terug én vooruit. Want juist dankzij de kruisbestuiving tussen beide sectoren maken akkerbouwers nu grote stappen.
De eerste stappen richting fertigatie in de akkerbouw werden door Van Iperen gezet in de bloembollenteelt. Klimaatverandering en vooral langdurige droogte waren de directe aanleiding. “In de bloembollenteelt wordt er aan het begin van het seizoen vaak een grote voorraad meststoffen gegeven,” legt Mikey uit. “Dat gebeurt in een periode, waarin je veel kans op uitspoeling hebt door regenval. Dat is niet optimaal. Juist daar zagen we de meeste potentie om met fertigatie te starten.”
“Tulpen wortelen slecht en zitten dicht aan de oppervlakte,” vervolgt hij. “Ideaal om te testen of fertigatie werkt in een dergelijk hoog renderend gewas met weinig buffer. Daarmee bedoelen we dat tulpen weinig voedingsbuffer uit de bodem kunnen halen en in diepere lagen nauwelijks meststoffen bereiken. Ze zijn dus sterk afhankelijk van een regelmatige en nauwkeurige toediening van water en voeding. Elke verbetering in de toedieningsstrategie zie je dan ook direct terug in de plantprestatie.”Fertigatiepioniers Conno van Dam en Ton van Hulten van Van Iperen gingen het experiment aan – en met succes. Ondanks het vele handwerk in het begin, waren de resultaten hoopgevend: groener gewas, betere sortering en een hogere opbrengst.
Eric: “In die beginfase werd het systeem nog sterk volgens tuinbouwprincipes opgezet. Dat betekende: fijne doseringen, veel sporenelementen en frequente handmatige aanpassingen. Niet ideaal voor de grootschalige akkerbouwpraktijk. Het was bewerkelijk en tijdrovend.” Mikey: “Als we dit grootschalig wilden toepassen, moest het efficiënter.”
Die slag is inmiddels gemaakt. Mikey, die in zijn opleiding techniek en teelt combineerde, werd gevraagd om juist die brug te slaan. Samen met een collega werd het systeem aangepast en geautomatiseerd. “Bij een van onze eerste klanten die grootschalig met fertigatie aan de slag ging, zagen we in het eerste jaar meteen 98 ton (!) uien per hectare. Dat bevestigde het potentieel,” zegt Mikey. Vandaag de dag werkt het systeem met vloeibare meststoffen, A- en B-bakken en kant-en-klare tankmixen – specifiek afgestemd op de akkerbouwpraktijk.
Ook bij de proeven op proefboerderij Rusthoeve in Colijnsplaat werden indrukwekkende verschillen zichtbaar. Mikey: “We vergeleken droogstand, beregening, irrigatie en fertigatie. De opbrengst bij fertigatie lag maar liefst 25 ton hoger dan bij enkel beregenen. Dat was echt een doorbraakmoment.”
Het geheim van het succes zit in de precisie. “Elke bodem is anders,” benadrukt Mikey. “Daarom maken we vooraf een bemestingsplan, afgestemd op zaaitijd, bodemsamenstelling en organische stof.” Eric vult aan: “Doordat je constant water en voeding geeft, weet je veel beter wat de plant gaat doen. Je bent veel minder afhankelijk van het weer.” Mikey: “Zo weet ik vooraf in welke week de ui gaat strijken en kun je daarop anticiperen.” Bovendien helpt fertigatie telers om te voldoen aan de steeds strengere regelgeving rondom meststoffen en uitspoeling. Eric: “Het is efficiënter, nauwkeuriger en duurzamer.”
Die voorspelbaarheid wordt versterkt door digitale innovaties. Van Iperen ontwikkelde voor de akkerbouw ‘Mijn Groei’ – een digitaal adviesprogramma voor meststoffen en water. Het bevat een teeltdashboard dat dagelijks inzicht biedt in de groei van gewassen. Aan de hand van verschillende algoritmes, de groeifase van de gewassen aardappelen en uien en weersvoorspellingen, wordt de behoefte aan nutriënten en vocht nauwkeurig berekend. In hetzelfde dashboard ziet u ook een lijn die laat zien hoeveel water en nutriënten daadwerkelijk beschikbaar zijn. Telers voeren perceelinformatie, zaaitijd, bemesting, beregening of irrigatiebeurt en teelthistorie in. ‘Mijn Groei’ kan gekoppeld worden aan lokale weersdata via Sencrop-palen. “Eigenlijk maken we een digitale plant,” zegt Mikey. “Hoe meer data, hoe slimmer het model.” Telers krijgen meldingen wanneer ze moeten beregenen of bemesten, op basis van actuele verdamping en neerslag. ‘Mijn Groei’ wordt met behulp van AI voortdurend verfijnd. Alle adviseurs van Van Iperen begeleiden klanten bij het gebruik van ‘Mijn Groei’ in de praktijk. ‘Mijn Groei’ is ook gekoppeld aan andere precisietechnieken, zoals bodemscans, satellietbeelden en drones. “Zo bouwen we een steeds completer beeld van wat een gewas nodig heeft – én wanneer.”
De kennisuitwisseling met de tuinbouw biedt hier een schat aan inzichten. Mikey: “In de kas kunnen ze de temperatuur en onder andere het licht sturen. Daar leren wij van in de akkerbouw. Bijvoorbeeld door bij meer licht ook meer water en voeding te geven. Dat wordt nu nog nauwelijks gedaan in de akkerbouw, maar daar komt verandering in.” Eric: “In de tuinbouw kunnen klimaatcomputers sturen op de weersverwachting. Dat is straks ook in de akkerbouw mogelijk. Denk aan automatische aanpassing van het fertigatieschema op basis van het verwachte weer over twee dagen. Dat geeft rust, zekerheid en een hogere opbrengst.”
Met ontwikkeling van digitale tools zoals ‘Mijn Groei’ en ook bijvoorbeeld ‘Mijn Voeding’ en ‘Mijn Fertigatie’ speelt Van Iperen in op een duidelijke behoefte uit de praktijk: overzicht, inzicht en gemak. In de akkerbouw en tuinbouw wordt steeds meer data verzameld, maar het is vaak lastig om die data ook goed te benutten. Van Iperen ontwikkelde daarom een digitaal ecosysteem, waarin alle informatie samenkomt, gekoppeld aan praktijkadvies van de teeltspecialist. ‘Mijn Iperen’ – het overkoepelende platform – ondersteunt telers tijdens alle fases van de teelt. Van het plaatsen van bestellingen tot het registreren van plaagdruk, gewasopbrengst of het inzien van bodem- en taakkaarten. Alles is beschikbaar via app en/of web, met één login.
Andere digitale hulpmiddelen zijn: ‘Mijn Voeding’ (voor de tuinbouw) verzamelt data uit druppelwater, drainwater en plantsappen en maakt deze visueel inzichtelijk. Eric: “’Mijn Voeding’ is eigenlijk een soort dashboard waar alle data uit analyses samenkomt. Visueel is het snel inzichtelijk of de voeding op orde is. Dat maakt het sturen veel makkelijker.” ‘Mijn Fertigatie’ (voor de akkerbouw) is een tool voor het maken van een fertigatieplan, inclusief koppeling aan meetdata en binnenkort ook aan aansturingssoftware.
De toekomst ligt in een nieuwe fase van automatisering. Eric: “Denk voor de tuinbouw aan sensoren die waterkwaliteit real-time meten, systemen die per seconde voedingsstoffen kunnen doseren en groeimodellen die zelfstandig bijsturen. De rol van de mens verandert. We worden procescontrollers in plaats van uitvoerders.” Mikey sluit af: “Misoogsten kunnen we ons niet meer permitteren. Er gaat zoveel geld om in meststoffen, gewasbescherming en pootgoed – het moet goed zijn. Dan is sturen op water en voeding essentieel.”
Ondertussen wordt er volop getest. In Zeeland worden uien geteeld onder biologisch afbreekbaar plastic, met fertigatie. De techniek is bijzonder: zaadjes worden in clusters gezaaid op plekken waar vooraf gaatjes in het plastic zijn gebrand. De uien groeien door deze openingen omhoog. “De resultaten lijken spectaculair,” aldus Mikey. “Mogelijk dat we in de toekomst wel naar de 130 ton opbrengst per hectare gaan. Ook qua onkruidbestrijding en plaagdruk zie je duidelijke voordelen. En door het plastic verdampt er minder vocht.” Een bijkomend voordeel is de verlaging van het middelengebruik. “Onder het plastic groeit geen onkruid, dus hoef je minder te spuiten. Insecten, zoals de bonenvlieg, kunnen hun eitjes bovendien niet kwijt op de bodem – dat scheelt in de plaagdruk.”
Daarnaast wordt fertigatie toegepast op steeds meer gewassen, zoals gras, mais, kool en prei. “Veel telers denken eerst dat het te duur is, maar als ze het resultaat zien slaat de twijfel snel om in interesse.”
“Fertigatie levert niet alleen een hogere opbrengst op, maar ook een betere kwaliteit”
Juist bemesten en water geven: dat zijn de twee investeringen die zich altijd terugbetalen. Met fertigatie zijn beide volledig in de hand te houden. Dat levert niet alleen een hogere opbrengst op, maar ook een betere kwaliteit. En daarbij grip op het verkoopmoment – cruciaal in een onvoorspelbaar klimaat en een drukke markt, waarin het verschil tussen net te veel en net te weinig klein is.
Kennis & Nieuws
De Fertigatiebeurs opende dinsdag voor de vierde keer haar deuren, ditmaal bij Van Wesemael in het Flevolandse Biddinghuizen. De beurs richtte zich dit jaar specifiek op de teelt van uien en pootaardappelen. Vooral de toepassing van fertigatie bij aardappelen is nog relatief nieuw en trok daardoor veel aandacht.
Akkerbouwer David van der Graaf in Lewedorp (ZL) heeft twee jaar ervaring met fertigatie in uien. Fertigatie levert een duidelijke meeropbrengst op, heeft hij gemerkt. Maar ook de kosten zijn duidelijk hoger. Per saldo behaalt hij met fertigatie een beter saldo dan met beregenen met een haspel en de gangbare vormen van bemesting.
Welke stikstofstrategie past het beste bij uw pootgoedteelt? In één van onze proeven onderzochten we hoe twee rassen, Lady Amarilla en Innovator, reageren op verschillende bemestingsstrategieën. Twee strategieën met fertigatie en een zonder fertigatie. Innovator representeerde in deze proef de categorie aardappelrassen die moeilijk knolzetten en Lady Amarilla de rassen die makkelijker zetten. De resultaten laten voor beide rassen duidelijke verschillen in opname en opbrengst zien. Hierdoor kunnen we in de praktijk aan de slag met het kiezen van de juiste stikstofstrategie voor verschillende rassen pootaardappelen.
