Met Erwin Savenije van Emsland Gemüse en Patrick Smidt van Van Iperen praten we in het Duitse dorp Emsbüren over vergroening in de tomatenteelt. “Dit bedrijf ligt geïsoleerd, daardoor hebben we weinig ziekten en plagen van buitenaf. We kunnen de gewasbescherming dan ook grotendeels af met biologie.”
Patrick en Erwin kennen elkaar al lang. De samenwerking startte in 1995, in de komkommers. In 2006 werd het bedrijf verkocht. De samenwerking bleef en kreeg een vervolg in de biologische teelt van paprika en trostomaten. Zes jaar later houdt Erwin het daar voor gezien en solliciteert bij Emsland Gemüse in het Duitse Emsbüren, net over de grens bij Oldenzaal. Tomaten vormen voortaan zijn business. Niet lang daarna volgt Patrick dezelfde route. Hij komt aan de andere kant van het bedrijf terecht, in het perkgoed. In 2016 gaat Patrick aan de slag bij Horticoop (later overgenomen door Van Iperen) als adviseur biologische gewasbescherming. Erwin daarentegen groeit binnen Emsland Gemüse door en wordt eind 2017 aangesteld als bedrijfsleider groenteteelt. En… hij krijgt Patrick als extern adviseur. “We kunnen met elkaar lezen en schrijven. Een half woord is genoeg om elkaar te begrijpen. Als je zolang
met elkaar hebt samengewerkt, weet je exact wat je aan elkaar hebt.”
Emsland Gemüse vormt een onderdeel van het veel grotere Emsflower. In 1954 begon Jan Kuipers, de vader van de
huidige eigenaar, met een kleine kwekerij in Denekamp. Anno 2020 bestaat het bedrijf uit een oppervlakte van 88 hectare onder glas, verdeeld over twee locaties, een in het Drentse Erica en de grootste in het Duitse Emsbüren. Op die locatie zijn ongeveer 18 hectare gereserveerd voor tomaten, de rest is perkgoed. Elk jaar verlaten meer dan 300 miljoen planten de kassen van Emsflower. Het bedrijf is dan ook de grootste pot- en perkplantenkwekerij van Europa en telt zo’n 400 werknemers. Voor o.a. medewerkers die niet uit de regio komen, heeft Emsflower kortgeleden een hotel laten bouwen direct naast het hoofdgebouw. “Een van de belangrijkste kenmerken van het bedrijf is de openheid. Iedereen is hier welkom. Je mag alles zien wat we hier doen.” Om consumenten een indruk te geven van de tuinbouw en alles wat daarmee te maken heeft, is er bij de kwekerij ook een belevenispark ingericht. Daar kunnen bezoekers elke dag van de week terecht. Het park biedt een kijkje achter de schermen van het bedrijf. Er zijn ook tropische tuinen, een vlindertuin met honderden tropische vlinders en een grote speeltuin voor kinderen.
Erwin typeert de cultuur van het bedrijf verder als hardwerkend en grensverleggend. “Het is echt een familiebedrijf. Het hele gezin is erbij betrokken. Ze werken keihard en dat verwachten ze ook van de andere betrokkenen. Wil je hier werken, dan moet dat bij je passen. Tegelijkertijd krijg je hier ook veel ruimte. Dat vind ik bijzonder prettig. We doen hier geen dingen omdat ‘we het al jaren zo doen’. We staan hier open voor nieuwe dingen. Overal worden kansen gezien. Het bedrijf staat dan ook nooit stil. Processen worden geoptimaliseerd en er worden nieuwe producten ontwikkeld. Blijkt iets toch niet te werken, dan kijken we eerst wat we ervan geleerd hebben. Daarna gaat er een dikke streep onder en gaan we verder met waar we daarvoor mee bezig waren.” Patrick: “Die vrijheid en ruimte ervaar je ook als adviseur. Natuurlijk krijg je ook kritische vragen, gelukkig wel. Maar er is veel vertrouwen in elkaar.”
Bij Emsland Gemüse telen ze drie soorten tomaten, namelijk Sweeterno (een grove trostomaat), de Brioso als cocktailtomaat en de Rivolo als mini-cherry trostomaat. Omdat we uitsluitend aan de regio leveren, is de keuze voor die soorten afgestemd op de vraag van de Duitse consument.”
Grote vraag is natuurlijk waarom een perkplantenteler er op een bepaald ogenblik voor kiest om ook groenten te gaan telen. Erwin: “We verbouwden op kleine schaal tomaten in ons belevenispark om bezoekers ook de productie van groenten te kunnen laten zien. Al snel bleek dat binnen de regio veel vraag was naar lokaal geteelde producten. En dat is nu typisch een van die nieuwe kansen die hier meteen worden opgepakt! Onze tomaten worden geleverd aan supermarktketens in Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen. Local for local, een eerlijk product uit eigen regio. Zonder veel transportkilometers ligt hier elke dag een supervers product in de winkels.”
Ook bij Emsland Gemüse is duurzaamheid belangrijk. “Het middelenpakket wordt steeds smaller, waardoor je minder kunt corrigeren. Dat dwingt je om steeds kritischer na te denken en vaker en eerder gebruik te maken van alle beschikbare mogelijkheden zoals bemesting, gewasbescherming en biologie. In het perkgoed is dat wel anders. Daar is de teeltduur te kort om biologie effectief in te kunnen zetten. In teelten met een langere teeltduur zijn er tegenwoordig veel mogelijkheden met biologie en hebben we inmiddels mooie resultaten behaald. Denk hierbij aan poinsettia, sundaville, hibiscus en chrysant. Natuurlijk gebruiken we zo min mogelijk chemie, maar soms is het gewoon nodig om je geïntegreerde aanpak in stand te houden. Dan heb je middelen nodig waarmee je kunt corrigeren. Ons standpunt is: bio als het kan, chemie als het moet.”
Patrick: “In de tomaten hebben we weinig druk van buitenaf. Witte vlieg en mineervlieg vormen de belangrijkste uitdagingen. Omdat 18 hectare te groot is om zelf te scouten, heb je de mensen in de kas nodig die signaleren. Daarnaast maken we gebruik van de Natutec scout app van Koppert. Met deze app kunnen de vangplaten middels een mobiele telefoon gescand worden en de witte vliegen geteld en geregistreerd. Omdat het online is, kun je dus als adviseur ook op afstand meekijken en het verloop volgen en indien nodig bijsturen.”
Een belangrijk voordeel is dat het hier om een onbelichte teelt gaat. De kas staat dus elk jaar een paar weken leeg. Daardoor kun je iedere keer schoon beginnen. Patrick: “Prettig is ook dat er ieder jaar wel een paar teelten perkplanten in deze kas staan. We kunnen hier op eenvoudige wijze het teeltsysteem in z’n geheel omhoog takelen, waardoor de kas leeg is en er in het voorjaar perkplanten geteeld kunnen worden.”
Vergroening betekent ook dat er steeds meer aandacht is voor de waterkwaliteit. Erwin: “Het hele jaar rond voegen we bepaalde aminozuren toe aan het water. Hoewel dat een extra investering is, heb ik sinds 2012 nooit enige wortelproblemen. En dat is veel waard. Al het water gaat uiteindelijk door een ozonfilter heen, waardoor we het ook kunnen hergebruiken.”
Ook het substraat is duurzaam samengesteld. De tomaten worden geteeld in potgrond in Bato bakken. Omdat het substraat uit potgrond bestaat, kan het opnieuw gebruikt worden. Dat is enorm kosteneffectief. Op dit moment wordt onderzocht of we de as uit onze hout gestookte WKK toe kunnen voegen aan de potgrond. Daarmee kunnen we de opneembare mineralen, die zich in houtas bevinden, gebruiken. In de WKK centrale wordt met biologische brandstof (hout dat vrijkomt uit het landschapsonderhoud in Duitsland) stroom geproduceerd. Met de restwarmte die hierbij
ontstaat, wordt de kwekerij verwarmd. De centrale produceert ruim 8000 megawatt aan groene stroom per jaar. Dit is genoeg stroom om de gehele kwekerij en nog eens 2000 huishoudens te voorzien van groene stroom.
Over de samenwerking tussen Van Iperen en Emsflower zijn Erwin en Patrick eensluidend. Het draait volgens de mannen om kwaliteit, vertrouwen en loyaliteit. Erwin: “Er is heel veel kennis bij de mensen van Van Iperen en daar maken wij graag gebruik van. Ik ben bedrijfsleider geworden vanaf de werkvloer en mijn specialiteit ligt in de organisatie en de teelt. Wat betreft de biologie kan ik nog wel het een en ander leren. Dan is het prettig om samen te werken met Patrick. Hij heeft op het gebied van geïntegreerde gewasbescherming en bio veel kennis in huis.” Patrick: “Wij gaan ook voor ze door het vuur.”
Meer informatie: emsflower.de/nl
