Gewasbescherming – Actualiteiten eikenprocessierups

Heeft u de eikenprocessierups al gesignaleerd? De kans hierop is vrij groot. De overlast van de eikenprocessierups is in 2018 groter dan ooit en niet alleen in Nederland. Eén van de redenen van de overlast is dat preventieve bespuiting dit jaar minder effectief lijkt te zijn geweest.

Vreemde, onverklaarbare waarnemingen
Silvia Hellingman is deskundige op het gebied van de bestrijding van de eikenprocessierups. Zij volgt al jaren de ontwikkeling van de eikenprocessierups van ei tot vlinder. Zij zegt het volgende: ‘De laatste jaren zijn er diverse opvallende waarnemingen die niet overeenkomen met de ecologie van de soort. Eén van die vreemde waarnemingen is het steeds meer voorkomen van late nesten vanaf eind juli’.

Opvallende signaleringen:

• Eikenprocessievlinders in het voorjaar
• Ver ontwikkelde rupsen (vierde larvestadium) die uit het niets uit de grond kwamen in mei

Verklaring
Silvia Hellingman vermoedde al enige jaren dat deze opvallende waarnemingen maar één ding kunnen betekenen: eikenprocessierupsen kunnen in een verlengde diapauze gaan. Verlengde diapauze betekent dat onder bepaalde omstandigheden een deel van de vlinders niet uitvliegt in hetzelfde jaar, maar één tot meerdere jaren in de grond blijft zitten. Vermoedelijk verblijven eikenprocessierupsen als pop in de diapauze.

De verlengde diapauze heeft gevolgen voor de overlast:

• De individuen die als pop in verlengde diapauze gaan, vliegen vermoedelijk in het voorjaar uit. De voorjaarsvlinders zijn hier dan een verklaring voor.
• Het feit dat er in mei ook opeens rupsen verschijnen die al in het vierde larvestadium zitten zonder dat er duidelijke kaalvraat is, doet vermoeden dat een deel van de rupsen in het vierde larvestadium zich niet verpopt, maar als rups de grond in gaat om te overwinteren. Dat verklaart ook waarom bomen die eerder in het jaar vrij van rupsen waren, later in het jaar alsnog vol met ver ontwikkelde rupsen zitten.

Gevolgen voor ecologische ontwikkeling
De eikenprocessievlinders die in het voorjaar tevoorschijn komen, zetten dan ook pas hun eitjes af. De rupsen die daaruit voortkomen, verschijnen vermoedelijk na de preventieve bespuitingen. Dat verklaart dat er laat in het voorjaar naast de ver ontwikkelde rupsen met brandharen (die ze pas in het vierde larvestadium krijgen) ook nog rupsen in het eerste larvestadia worden aangetroffen. Deze jongen rupsen profiteren van de tweede uitloop van de eiken en de jonge malse bladeren.

Welke rupsen ontlopen de preventieve bespuitingen?

• Rupsen uit eitjes die in het voorjaar zijn afgezet
• Rupsen de in de verlengde diapauze hebben gezeten

Naast de hoge temperaturen zijn dit redenen voor het grote aantal eikeprocessierupsen dit jaar.

Toekomst beheer
Het gespreid verschijnen van eikenprocessierupsen maakt beheersing van de processierups nog ingewikkelder. De verlengde diapauzerupsen zijn niet preventief te bestrijden, omdat er tegelijkertijd ook rupsen met brandharen in de bomen zitten. Er mag dan niet meer gespoten worden.

Wat te doen?

• Monitoren met feromoonvallen:
  geeft goed inzicht in de te verwachten plaagdruk in het daaropvolgende jaar (geldend voor ca. 70% van de populatie). In week 28 worden in de Zuidwest Nederland de feromoonvallen opgehangen.
• Stimulering van natuurlijke vijanden:
  natuurlijk vijanden zoals roofkevers, wantsen, sluipvliegen, sluipwespen, gaasvliegen, lieveheersbeestjes en vogels vormen een belangrijke schakel in de beheersing.
• Bij het waarnemen van rupsen, kunt u spuiten met nematoden, Xentari of de rupsen afzuigen.

Bij vragen hierover kunt u altijd contact opnemen met uw adviseur.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit bericht mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.