Over enkele weken start het voorjaar. We zien nu de eerste ontwikkeling bij de perenknoppen. Februari is de periode om na te denken over de aanpak bemesting voor het komende seizoen.
In dit themabericht geven we u een overzicht van de bemesting van de hoofdelementen stikstof, fosfaat en kali. Daarnaast geven we u ook een overzicht van een aantal organische meststoffen en combinaties met kunstmest.
Grondmonster
Voor het maken van een bemestingsplan, raden wij u aan eerst een recent grondmonster te raadplegen. Als dit niet beschikbaar is, kunt u nu nog een monster laten steken. Neem hiervoor contact op met uw adviseur. De uitslag van een grondmonster toont welke elementen voldoende in de bodem aanwezig en beschikbaar zijn. Maar ook welke elementen extra aandacht verdienen, om op het gewenste niveau te komen. Tegenwoordig geeft deze analyse ook inzicht in organische stof en bodemleven. Naar aanleiding hiervan kunt u bepalen of inzet van organische mest nodig is.
Als we de grondmonsters van de laatste twee jaar bekijken, zien we dat er veel overeenkomsten zijn binnen de analyses. Zo zien we dat het strooien van kali in het verleden, nog steeds zijn effect heeft op de bodemvoorraad en beschikbaarheid. Kali is in de meeste gevallen in ruime mate aanwezig. Regelmatig zien we voorbeelden dat dit zodanig ruim is, dat de opneembaarheid van calcium door de antagonistische werking, hierdoor behoorlijk in het gedrang kan komen.
Bij fosfaat zien we een grotere variatie in de uitslagen van de bodemmonsters. Een hoge bodem-voorraad betekent zeker niet dat fosfaat ook altijd goed opneembaar is voor het gewas. Een plant kan alleen fosfaat opnemen, als dit is opgelost in het bodemvocht. Fosfaat wat aanwezig is in organische vorm moet daarbij eerst worden omgezet door het bodemleven. Als de zuurgraad van de bodem (pH) te laag is, bindt fosfaat zich met bijvoorbeeld ijzer of aluminium. Bij zeeklei-gronden met een hoge pH is fosfaat gebonden aan calcium.
Met betrekking tot calcium zien we soms dat het gehalte aan calcium in de bodem zo laag is, dat dit een negatief effect geeft op de structuur van de grond. In dit soort situaties is de opneembaar-heid van calcium vanuit de bodem ook beperkt. Afhankelijk van de situatie is inzet van kalk of gips of Stimusoil Impact zinvol. Zet dit soort producten wel zo vroeg mogelijk in om meteen aan het begin van het groeiseizoen een zo optimaal mogelijk effect te hebben.
Stimusoil Impact
Een geschikt product voor het uitvoeren van calciumbemesting is Stimusoil Impact. Dit is een product dat naast calciumcarbonaat ook sporenelementen en suikers bevat. Deze suikers zijn geschikt als voeding voor het bodemleven en stimuleren zo de bodemgezondheid van de beplanting. Stimusoil Impact voedt de bacteriën in de bodem door middel van de suikers.
Deze zorgen voor een goede afbraak en omzetting van organische stof in de bodem. Stimusoil Impact is daarom een investering in de bodem voor de langere termijn. Daarnaast zorgt de aanwezige calcium voor structuurverbetering en komt het op korte termijn beschikbaar voor de boom. De dosering in fruit is 300 kg/ha. Stimusoil Impact kunt u ook in het najaar toepassen en is ook toepasbaar in de biologische teelt.
Bedrijven met fertigatie hebben een extra stuk gereedschap bij de bemesting. In het voorjaar, als de mineralisatie vanuit de bodem nog niet goed op gang is, geeft fertigatie meer mogelijkheden om het gewas te voorzien van voeding. In deze periode rond de bloei gebeurt er heel veel in de boom, wat een grote invloed heeft op de latere productie en vruchtkwaliteit. Denk hierbij aan de opname van calcium vanuit de bodem tijdens de celdelingsperiode. Naast het toepassen van calcium via bladvoeding, is de opname van calcium vanuit de bodem in het voorjaar belangrijk.
Andere concrete voorbeelden zijn het toepassen van extra ijzer in het groeiseizoen in beplantingen, waarvan bekend is dat deze gevoelig zijn voor ijzergebrek. Verder geeft fertigatie ook extra mogelijkheden om in te spelen op specifieke ras-eigenschappen. Denk hierbij aan het voorkomen van magnesiumgebrek in een ras als Kanzi. Deze periode is dan ook een mooi moment om dit af te stemmen met uw adviseur en een fertigatieschema op perceelsniveau op te stellen.
Stikstof (N) is één van de belangrijkste voedingselementen voor de plant. Stikstof bevordert namelijk de groei en fotosynthese van de plant. Stikstof is het belangrijkste stuurelement in de vegetatieve groei. Bij appel en peer is stikstof belangrijk voor de productie, de achtergrondkleur, hardheid en bewaarkwaliteit van de vruchten.
Tabel 1 geeft een beeld van de benodigde hoeveelheid stikstof per jaar voor een aanplant. Belangrijk is bij hoge producties, dat voldoende stikstof wordt gegeven. Naast de basisbemesting met bijvoorbeeld KAS of ureum in het voorjaar, kunt u stikstof geven in de vorm van organische mest in april of mei, en later een overbemesting in juni. Daarnaast geven bladbespuitingen met ureum ook stikstofvoeding. Verder komt via mineralisatie stikstof beschikbaar tijdens het seizoen.
Dit alles bij elkaar zorgt voor de stikstofvoeding van uw gewas.
Tabel 1. Benodigde stikstof (N) per ha, per jaar bij appel en peer
Het is belangrijk om de basisbemesting met stikstof in het voorjaar op tijd te geven. Voor een optimaal resultaat is het nodig om de stikstof rond de bloei bij de wortels te hebben. Het uitvoeren van de basisbemesting is dan ook eind februari / begin maart aan de orde. Zeker bij vroegbloeiende rassen is dit een aandachtspunt. Een zware bloei onder koude weersomstandigheden, kost voor de boom veel energie. Juist dan is het extra belangrijk de bomen zo optimaal mogelijk te voorzien van de nodige voedingsstoffen.
Het algemene advies voor peer is om 50 kg/ha stikstof op de zwartstrook te strooien op het moment dat de knoppen gaan schuiven. Bij zwakke groei kunt u dit wat verhogen, bij een sterke groei van het gewas kunt u dit verlagen. Voor appel kunt u een iets lagere hoeveelheid aanhouden: 40 tot 50 kg stikstof/ha. Houd ook rekening met de verwachte productie, zie hiervoor tabel 1. Naast deze kunstmestgift in het voorjaar, kunt u de verdere stikstofvoeding aanvullen met organische mest en de bladvoedingen in het seizoen. De keuze van de meststof in het voorjaar is afhankelijk van verschillende factoren, zoals: de grondsoort, het tijdstip van toedienen en de behoefte per ras en gewas.
Zo zal bijvoorbeeld stikstof op zandgronden sneller uitspoelen, waardoor er het beste zo laat mogelijk gestrooid kan worden. Ook zijn er rassen/beplantingen die een grotere stikstofbehoefte hebben dan het standaardadvies, zie ook tabel 1. Verder kan de soort stikstof, die wordt gegeven van invloed zijn. Nitraatstikstof (NO3–) is direct opneembaar voor de plant en heeft hierdoor een snelle aanvangswerking. Echter nitraatstikstof bindt slecht in de bodem en is dus gevoelig voor uitspoeling. Ammoniumstikstof (NH4+) bindt zich juist makkelijker aan de bodem en wordt eerst omgezet naar nitraatstikstof, waardoor deze langzamer vrijkomt en een langere werking heeft. De plant neemt stikstof op in de vorm van nitraat en ammonium. In een goed ontwaterde grond neemt de plant de meeste stikstof op in de vorm van nitraat. Opname van ammonium is ook mogelijk, maar kost de planten meer energie, omdat de wortels naar ammoniumstikstof toe moeten groeien om het op te kunnen nemen.
Tabel 2 geeft een overzicht van de gebruiksnormen voor stikstof per ha voor 2023. Als we kijken naar de N-behoefte van een gewas appel of peer (zie tabel 1), dan kunnen we bij hardfruit op dit moment nog werken binnen deze gebruiksnormen.
Tabel 2. Gebruiksnormen stikstof (N) per hectare per jaar ‘op bedrijfsniveau’ 2023
(bron RVO, februari 2023)
Algemeen geldt voor N-kunstmest dat u dit het beste kunt strooien op een wat vochtige bodem, tijdens windstil weer en bij voorkeur voor een regenperiode. Dit lukt natuurlijk niet altijd. Zeker in een wat drogere periode gaat de voorkeur dan uit KAS.
Voor een bemesting met stikstof in korrelvorm zijn de volgende meststoffen toepasbaar:
Kalkammonsalpeter 27%N + 4 MgO (KAS)
Een breed inzetbare stikstofmeststof, bevat 27% N, die voor de helft uit nitraatstikstof en voor de andere helft uit ammoniumstikstof bestaat. De werkingsduur is 3 tot 6 weken. De nitraatvorm is direct na opname beschikbaar. Ammonium is na omzetting beschikbaar voor de plant. KAS is weinig gevoelig voor vervluchtiging naar de lucht. We gaan uit van slechts 2,5% verlies aan N door vervluchtiging.
Ureum
Deze meststof bestaat 46% N in de vorm van ureum. Deze vorm van stikstof komt geleidelijk beschikbaar voor de plant en is geschikt voor gewassen met een wat langer groeiseizoen. Ureum is minder gevoelig voor uitspoeling, maar wel gevoelig voor vervluchtiging. We gaan hierbij uit van 20% tot in extreme gevallen 40% verlies. Vervluchtiging treedt op in periode met droog weer, met veel wind.
Ipreum
Deze meststof bestaat ook uit 46% ureum, met daarbij een ureaseremmer. Deze ureaseremmer remt het omzettingsproces van ureum naar ammonium. Hierdoor is er minder vervluchtiging en ook een langere duurwerking.
Magnesammonsalpeter 21%N + 8 MgO
Dit is een breed inzetbare stikstofmeststof die voor de helft uit nitraatstikstof en voor de andere helft uit ammoniumstikstof bestaat. Het heeft een werkingsduur van 3 tot 6 weken.
Deze meststof bevat meer magnesium dan kalkammonsalpeter.
Zwavelzure ammoniak 21% N + 60% S03
Deze stikstofmeststof bestaat volledig uit ammoniumstikstof. Heeft een licht verzurende werking op de bodem. Het duurt wat langer voor deze meststof gaat werken en hij werkt dan ook wat langer door, de werkingsduur is 4 tot 8 weken. De omzetting van de stikstof is sterk afhankelijk van de bodemtemperatuur.
Kalkstikstof 19,8% N + 50% CaO
Deze meststof bestaat vrijwel geheel uit cyanamidestikstof. Deze vorm van stikstof zet zich na het strooien onder invloed van vocht om in ammoniumstikstof. Dit wordt vervolgens weer omgezet naar nitraatstikstof.
Kalkstikstof heeft een nevenwerking op de afbraak van ascosporen van schurft en kan zo helpen om het infectierisico van schurftaantasting te verminderen. Verder heeft deze meststof een herbicidewerking, die ervoor zorgt dat kiemende en uitlopende onkruiden worden gereduceerd. Door het hoge calciumgehalte wordt ook een bijdrage geleverd aan de calciumbemesting.
Deze meststof heeft een werkingsduur van ongeveer 8 weken.
Kalksalpeter 15,5% N + 26% CaO
Deze meststof bestaat voornamelijk uit nitraatstikstof, wat zorgt voor een snelle werking. De werkingsduur is 0 tot 3 weken. Het werkt tevens mee voor de calciumbemesting.
De afgelopen jaren maken steeds meer fruittelers de overstap naar vloeibare meststoffen. Met name op gronden met een hoge pH en waar enige verzuring gewenst is, kan dit een goed alternatief zijn voor korrelmeststoffen:
De volgende vloeibare meststoffen zijn beschikbaar:
Urean 30% N
Dit is een vloeibare meststof en bevat 30% stikstof gerekend over de kilo’s. Met een soortelijk gewicht van 1,30 kg/liter betekent dit 39 kg stikstof per 100 liter Urean. Kijken we naar de verdere samenstelling, dan bestaat 50% hiervan uit stikstof in de vorm van ureum, 25% als ammonium en 25% als nitraatstikstof. Het voordeel is dat, door de omzetting van de verschillende vormen stikstof naar uiteindelijk nitraat, er een verzurende werking optreed. Met name op zeekleigronden met een hoge pH is dit een voordeel. Daarnaast komt de stikstof meer geleidelijk beschikbaar voor het gewas. Met name de stikstof in de vorm van ureum zal iets langzamer vrij komen.
Poly N
Dit product bestaat uit 10% ammoniumstikstof en 34% fosfaat en is vooral geschikt als startgift voor een goede wortelontwikkeling. Ook bij bomen die slecht weggroeien, geeft een bespuiting met Poly N op de zwartstrook meerwaarde. Dit product is verder uitermate geschikt als toepassing in het plantgat, eventueel in combinatie met urean. Onderzoek heeft aangetoond dat Poly N niet alleen eenvoudig is toe te passen met de onkruidspuit, maar ook zeer effectief is om een optimale start van de boom te verzorgen. Dit omdat de formulering van de fosfaat vanuit Poly N zodanig is dat dit minder snel wordt vastgelegd in de bodem en dus beter opneembaar is voor de boom.
De belangrijkste functie van fosfaat is de bevordering van wortelaanmaak. Een goed wortelstelsel is essentieel voor de opname van water en voedingsstoffen. Omdat fosfaat slecht mobiel is in de bodem, is het erg belangrijk om het niveau in de bodem op peil te houden, zodat de wortels altijd een deel kunnen bereiken en opnemen. Voor een goede werking is het belangrijk dat de pH en de structuur van de bodem op orde zijn. Bij een lage pH (<4) bindt fosfaat zich aan ijzer en/of aluminium, waarna deze wordt vastgelegd en niet meer vrij kan komen. Bij een hoge pH (>7) gebeurt hetzelfde, maar dan met calcium. Bij een goede bodemstructuur kunnen de wortels makkelijker bij het beschikbare fosfaat komen.
Vorig seizoen hebben we voor het eerst te maken gehad met de wijzigingen met betrekking tot het bepalen van de gebruiksruimte van fosfaat. De belangrijkste wijziging is dat er gebruik gemaakt wordt van een andere analysemethode om de uiteindelijk fosfaatklasse te bepalen. Deze wijzigingen zijn overigens alleen van belang, als u gebruik maakt van fosfaatdifferentiatie.
Voor informatie zie: https://www.rvo.nl/onderwerpen/mest/gebruiken-en-uitrijden/fosfaat-landbouwgrond/differentiatie
Wanneer u percelen heeft met een laag gehalte aan fosfaat, kunt u hiermee onder voorwaarden in aanmerking komen voor een hogere gebruiksnorm voor fosfaat. Als u hiervan geen gebruik maakt, is automatisch de laagste klasse (40 kg/ha op bedrijfsniveau) van toepassing. Concreet wordt de bodemvoorraad nu bepaald aan de hand van het P-AL-getal. De opneembaarheid van fosfaat wordt bepaald aan de hand van p-CaCl2. Voorheen werd hiervoor uitgegaan van het Pw-getal. Oudere analyses waar nog wordt gewerkt met het Pw-getal blijven geldig mits deze op 15 mei niet ouder zijn dan maximaal 4 jaar. Voor een bemesting met fosfaat is de volgende meststof toepasbaar:
Tripel Super 45% P2O5 + 24% CaO
Een snel reagerende fosfaatmeststof die voor meer dan 90% wateroplosbaar is.
Verder kan als fosfaatbemesting worden gekozen voor een mengmest met fosfaat, deze wordt toegelicht bij de samengestelde meststoffen.
Kalium is in de boom en vruchten betrokken bij tal van processen, zoals het vormen van koolhydraten, het verhogen van de weerstand, het verminderen van droogtegevoeligheid en het verbeteren van de kwaliteitseigenschappen zoals smaak, houdbaarheid en kleur. Dit maakt dat kalium een onmisbaar element is. Het is erg belangrijk om de bodemvoorraad kalium in stand te houden, zodat altijd voldoende beschikbaar is voor de boom en vruchten.
Kalium heeft een antagonistische werking op calcium en magnesium. Dit betekent dat een teveel aan kalium kan zorgen voor een tekort aan calcium en/of magnesium in het voorjaar. Technisch gezien kan de kalium het beste gegeven worden rond de langste dag, mede door het positieve effect van kalium op de maat, kleur en smaak van de vruchten. Toepassing van kalium tijdens de winterperiode is alleen aan de orde wanneer de bodemvoorraad en daarmee ook de bezetting van kalium aan het klei-humus-complex te laag is. De hoogte van de kaliumgift kan voor appels en peren verschillend zijn. Verder kunt u beter terughoudend zijn, met het geven van kalium aan bepaalde appelrassen, zoals Kanzi, Maribelle en Junami. Voor een bemesting met kali zijn de volgende meststoffen toepasbaar:
Patentkali 30% K2O + 10% MgO + 42% SO3
Dit is een goed opneembare en snel werkende kaliummeststof, die nagenoeg geen chloor bevat. Het kan tevens worden gebruikt voor magnesiumbemesting. Omdat Patentkali chloorarm is, kunt u deze in het voorjaar (kort voor het groeiseizoen) toepassen, maar ook als overbemesting later in het seizoen.
Kaliumsulfaat 50% K2O + 45% SO3
Kaliumsulfaat is een goed opneembare en snelwerkende kaliummeststof, die nagenoeg geen chloor bevat. Het bevat in tegenstelling tot Patentkali geen magnesium. Omdat kaliumsulfaat chloorarm is, kunt u deze ook in het voorjaar (kort voor het groeiseizoen) toepassen. Deze meststof is ook geschikt voor overbemesting in het seizoen.
Kali 60% K2O + 47% Cl
Dit is een gangbare meststof met een hoog kaliumgehalte. Omdat deze meststof veel chloor bevat, kan er een negatieve werking zijn op het bodemleven. Daarom is het beste tijdstip om te strooien in de winter, ruim voordat het groeiseizoen begint. Het chloor heeft dan de tijd om uit te spoelen, waardoor er minder kans op schade is.
Met samengestelde meststoffen heeft u de mogelijkheid om alle elementen, die hiervoor zijn behandeld in één werkgang te strooien. In sommige gevallen kan dit gemakkelijker en goedkoper zijn; er hoeft maar één keer te worden gereden, wat arbeidskosten uitspaart. Ook spaart u dan de grasbaan. De volgende samengestelde meststoffen zijn toepasbaar:
NPK 15-5-20
Dit is een mengmeststof met stikstof, fosfaat en kalium. De stikstof bestaat voor 5% uit nitraatstikstof en voor 10% uit ammoniumstikstof. Deze meststof is goed te gebruiken om zowel stikstof, fosfaat en kalium in één werkgang toe te dienen. De werkingsduur is 3 tot 6 weken.
Deze meststof is zowel verkrijgbaar in zakgoed als in bigbags.
NP 26-14
Dit is een mengmeststof met stikstof en fosfaat. De stikstof bestaat voor 11,5% uit nitraatstikstof en voor 14,5% uit ammoniumstikstof. Deze is goed te gebruiken om zowel stikstof als fosfaat in één werkgang toe te dienen. De werkingsduur is 3 tot 6 weken.
Een evenwichtige en gezonde bodem is de basis voor het verkrijgen van een gezonde en weerbare boom. Door gebruik te maken van organische meststoffen wordt het organische stofgehalte in de bodem verhoogd. Dit heeft als voordeel dat de lucht- en waterhuishouding verbetert, waardoor voedingsstoffen makkelijker kunnen worden vastgehouden en getransporteerd. Verder is het organische materiaal een voedselbron voor het bodemleven. Het bodemleven zorgt voor het vrijkomen van de verschillende elementen voor de boom en is daarom erg belangrijk.
DCM Mix 5 10-4-8 + 3 MgO
Deze meststof bestaat voor een deel uit minerale stikstof die snel vrijkomt. Dit is van belang om bij de bloei voldoende stikstof beschikbaar te hebben. De overige stikstof komt van verschillende organische materialen, zoals druivenpitten, beendermeel, bloedmeel en cacaodoppen. De diverse grondstoffen hebben ieder een verschillende werking en moment van vrijkomen, waardoor er het hele seizoen een gegarandeerde afgifte is en er vrijwel geen uitspoeling plaatsvindt. Doordat een deel van de meststof organisch is, wordt een stimulans aan het bodemleven gegeven. Naast stikstof bevat deze Mix 5 ook fosfaat, kali en een deel magnesium.
Kippenmestkorrels 4-3-3 en 4-2-10
Deze gedroogde kippenmest is geperst in een korrel. Het is geschikt voor het verhogen van het organische stofgehalte in de bodem. Omdat het vrijkomen van de voedingsstoffen afhankelijk is van de mineralisatie is ons advies altijd een basisbemesting met een minerale meststof te geven.
Kippenmestkorrels leveren wij in bigbags en het voordeel van deze korrel is dat u dit met een kunstmeststrooier zelf kunt verstrooien. Ons advies is ….kg per ha. Deze organische meststof is bij voorkeur geschikt om zwakgroeiende beplantingen extra te bemesten.
Hierboven zijn de voornaamste elementen voor de basisbemesting behandeld en de meest gangbare meststoffen toegelicht. Natuurlijk zijn er nog meer elementen van belang voor een goede groei, dracht en vruchtkwaliteit. Tijdens het seizoen in de reguliere berichten besteden we hier aandacht aan. Denk hierbij ook aan de spoorelementen. Belangrijk is om de bemesting toe te spitsen op uw bedrijf en beplantingen aan de hand van de gegevens en historie. Neem daarom in het seizoen ook eens een bladmonster om een goed beeld te krijgen van de voedingstoestand in het gewas. Om een beeld te krijgen van de bewaarkwaliteit, is ons advies om vruchtmonsters te nemen voor de oogst. Tabel 3 geeft u een overzicht van de meest gangbare meststoffen.
Tabel 3. Meststoffenoverzicht, februari 2023.
Bovenstaande adviezen zijn gebaseerd op de actuele praktijksituatie en de op dit moment ter beschikking staande kennis. Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit bericht mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
